 |
Muzeum Książki Artystycznej jest: instytucją powstałą dla zachowania dziedzictwa kulturowego i kontynuacji działalności właściciela – Henryka Grohmana - kolekcjonera i mecenasa sztuki. Właścicielem willi, w której znajduje się siedziba Muzeum Książki Artystycznej był Henryk Grohman (1862-1939), łódzki fabrykant pochodzenia niemieckiego, reprezentujący rodzinę Grohmanów w spółce Zjednoczone Zakłady Bawełniane K.Scheibler-L.Grohman, zatrudniającej ok. 10 000 ludzi. Henryk Grohman był postacią znaną i liczącą się w świecie biznesu i polityki, nie tylko w Łodzi ale też w skali kraju (był członkiem Rady Regencyjnej w 1916 r. ). Ponadto przyjaźnił się z wielkimi artystami (I.Paderewski, H.Sienkiewicz, Witkacy), kolekcjonował sztukę (zbiory w Gabinecie Rycin BUW), urządzał koncerty w mieście Łodzi i w swojej willi (był prezesem Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego), organizował i wspierał finansowo konkursy (grafiki i sztuki użytkowej). Jednym z ostatnich wielkich gestów Henryka Grohmana w 1939 r. był czek na 100 tys. złotych dla polskiego wojska. Obecnie w willi pozostały tylko wspomnienia Jego zasług godnych naśladowania i dlatego willa powinna być nadal publicznie dostępna, o co ubiega się MKA. Ponadto muzeum poświęcone jest sztuce bliskiej Henrykowi Grohmanowi, który zgromadził w willi wielką kolekcję grafiki polskiej i europejskiej z lat międzywojennych, którą przed śmiercią podarował Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Z okazji 150 rocznicy urodzin MKA wydało książkę artystyczną „Henryk Grohman – mecenas i kolekcjoner”. Jej celem jest pokazać kulturalny dorobek właściciela willi, podkreślić jego rolę po pół wieku zapomnienia i zachęcać do naśladowania w ramach funkcji nazywanej teraz „społeczną odpowiedzialnością biznesu.” |
Zdecydowana większość ogólnej powierzchni willi H. Grohmana jest przeznaczona na ekspozycje sztuki książki i urządzeń technicznych do jej uprawiania. Muzeum Książki Artystycznej posiada 4 stałe ekspozycje : książek CdA, kolekcji „Polska Książka Artystyczna z przełomu XX/XXI wieku”, informacji o zbiorach graficznych H.Grohmana oraz maszyn i urządzeń z epoki Gutenberga. Wystawy stałe są dostępne podczas tzw. „pierwszego zwiedzania muzeum” w towarzystwie oprowadzającego, co zajmuje od godziny do dwóch, w zależności od poziomu zainteresowania odbiorców.
Wystawy czasowe w Muzeum Książki Artystycznej dotyczą albo sztuki książki albo szeroko rozumianej „korespondencji różnych sztuk”. Zakres tematyczny wystaw obrazują wybrane przykłady zaproszeń i plakatów z lat 1993-2013.
Wystawy organizowane przez Muzeum Książki Artystycznej poza murami willi H. Grohmana związane są z „wydawnictwem CdA”, z kolekcją „Polska Książka Artystyczna z przełomu XX i XXI wieku” oraz międzynarodowym festiwalem sztuki książki „Korespondencja”. Wystawy te najczęściej pokazywane są w polskich i zagranicznych galeriach sztuki lub galeriach znajdujących się w bibliotekach. Zakres zewnętrznej działalności wystawienniczej MKA pokazują wybrane przykłady wystaw w/w rodzaju.
Muzeum Książki Artystycznej jest miejscem, w którym znajdują się zbierane od 1986 r. maszyny i urządzenia oraz umiejętności ich remontu i obsługi. Zbieranie podporządkowane jest głównemu kryterium – potrzebie stworzenia w muzeum nie limitowanych technicznie warunków do realizacji książek artystycznych. W ten sposób powstał zespół maszyn drukujących od formatu A5 do formatu A0 a w zakresie przygotowania do druku : od czcionek drewnianych i metalowych różnych krojów i punktacji, przez skład ręczny, linotypowy do składu monotypowego. Ponadto muzeum jest wyposażone w sprzęt do produkcji czcionek metalowych i drewnianych, urządzenia do ręcznego czerpania papieru, warsztat technik szlachetnych. Lista urządzeń jest jeszcze niekompletna z punktu widzenia potrzeb książek artystycznych. Na drugim planie jest kolekcjonowanie maszyn z powodu wartości zabytkowej. Wyjątkiem jest unikalny w skali światowej zespół matryc i urządzeń produkcyjnych z Warszawskiej Odlewni Czcionek, uratowany dla zachowania polskiego dziedzictwa materialnego.
KOLEKCJA MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNIKI GUTENBERGA
1. MASZYNY I URZĄDZENIA DRUKUJĄCE:
- „BOSTON” / 1899 / format: 33 x 23 cm – w ruchu
- „GALLY MONOPOL” / 1920 / format: 34 x 48 cm – w ruchu
- „LIBERTY” / 1897 / format: 40 x 30 cm – gotowa do pracy
- “Liberty” / 1912/ format : 53 x 42 cm - gotowa do pracy
- “STOP CYLINDER B-2”/ 1916 / format : 50 x 70,7 cm - remont
- “KOREX - FAG” – /1960? / format: 110 x 80 cm – w ruchu
- “GRAFOPRESS” /1957 / format: 36 x 25 cm - w ruchu
- „PEDAŁ B-5 / lata trzydzieste XX wieku / format: 21 x 16 cm - remont
- „KOREKTORKA RĘCZNA” /?/ 40 x 60 cm – w ruchu
2. MASZYNY I URZĄDZENIA ODLEWNICZE:
A/MASZYNY DO ODLEWANIA CZCIONEK :
- 5 x „FOUCHER” / 1893 wg modelu z 1882/ - remont
-2 x “SUPRA” /monotype/ 1972 – w ruchu
- 2 x “KUG” /odlewarki niemieckie/ lata dwudzieste XX wieku/ gotowe do pracy
- 2 x „AHIII” / odlewarki radzieckie/ 1973/ gotowe do pracy
B/MASZYNY DO SKŁADU TEKSTU:
- LINOTYP „H-14” / 1969 radziecki/ - w ruchu
- 3 x MONOTYPY + 1 x TASTER /2 x lata trzydzieste XX w. 1 x 1972 r./ - w ruchu
- 2 x TYTULARKI: 1 x „LUDLOW” 1968 ; 1 x NEBITYPE (ok. 1970) gotowe do pracy
C/ ODLEWARKI INNE: DO RYG, LINII I STEREOTYPÓW
3. MATRYCE DO PRODUKCJI CZCIONEK
Około 100 rodzin pism w tym:
ŁACIŃSKIE, GRECKIE, HEBRAJSKIE, STAROSŁOWIAŃSKIE, ARABSKIE, KOPTYJSKIE....
pochodzące z WARSZAWSKIEJ ODLEWNII CZCIONEK - do skatalogowania i opracowania
- DO MASZYN „FOUCHE” / około 180 000 sztuk – 1200 kompletów/
- DO MONOTYPÓW : DISPLAY około 20 000 sztuk – 150 kompletów
RAMKI – 16 kompletów
- DO LINOTYPU : 20 kompletów
- DO TYTULAREK : 40 kompletów
4. MASZYNY i URZĄDZENIA INTROLIGATORSKIE ORAZ DO RĘCZNEGO CZERPANIA PAPIERU
- GILOTYNA „PERFECTA” – w ruchu
- NOŻYCE INTROLIGATORSKIE – w ruchu
- FALCARKA – gotowa do pracy
- ZSZYWARKA DRUTEM – w ruchu
- PRASY: ŚRUBOWE DOCISKOWE I DO STEREOTYPÓW – w ruchu
- INNE (ZSZYWNICE RĘCZNE, ŚCISKI DREWNIANE, OBCINARKA DO NAROŻNIKÓW)
- „HOLLENDER”`DO MIELENIA MASY PAPIERNICZEJ – w ruchu
- WANNA DO CZERPANIA PAPIERU – w ruchu
- SITA DO CZERPANIA PAPIERU – w ruchu
- URZĄDZENIA POMIAROWE – gotowe do pracy
5. KOLEKCJA CZCIONEK I KASZT ZECERSKICH
Obejmuje kroje pisma: REX, PANEUROPA, SEJMOWA ANTYKWA, PÓŁTAWSKI, TORUŃSKA, NICOLA COUCHIN, BACCARAT, NOBLESSE, CYKLOP, NIL, SUEZ, GARAMOND, BASKERVILLE, BEMBO, OLD STYLE BOLD, PLANTIN, BODONI, CLEARFACE BOLD, BELL, WALBAUM.
- KASZTY ZECERSKIE DUŻE: 180 sztuk dla czcionek od 6 pkt do 24 pkt
- KASZTY ZECERSKIE MAŁE: 155 sztuk dla czcionek od 28 pkt do 72 pkt
- KASZTY DLA CZCIONEK DREWNIANYCH: 40 sztuk
- REAGAŁY NA GOTOWE SKŁADY TEKSTÓW : 9 sztuk
Muzeum Książki Artystycznej gromadzi od początku swego istnienia bibliotekę „książek o książkach”. Większość tej biblioteki znajduje się obecnie w pudłach (przeciekający dach). Na bibliotekę składają się polskie i niemieckie „książki o książkach” podarowane MKA w 2011 r. przez prof. Alfreda Świerka z Moguncji (ponad 1200 egz.), polskie i obce wydawnictwa zbierane przez JJP. Tryznów oraz katalogi wystaw książek artystycznych zbierane przez Alicję Słowikowską. Tematycznie – biblioteka obejmuje technikę ( druku, papieru, oprawy), historię książki (piśmiennictwa, ilustracji, zdobnictwa), historię sztuki (artyści, style, trendy), nowe media (e-books, eksperymenty), encyklopedie, kompendia i słowniki fachowe. Obecnie dostępne są jedynie 2 spisy w/w książek : Dominiki Biernat do pracy magisterskiej oraz książek podarowanych przez prof. Alfreda Świerka. Bezpośredni dostęp do książek będzie możliwy po remoncie muzeum i zagospodarowaniu w nim kilku pomieszczeń na potrzeby biblioteki.
Muzeum Książki Artystycznej jest: miejscem gromadzenia współczesnych książek artystycznych, szczególnie polskich artystów żyjących w kraju i za granicą. Zbiory w sporej części są depozytami artystów. MKA powiększa zbiory ogłaszając konkursy i wystawy, zbiera i wydaje katalogi, zabiega o najbardziej wartościowe dzieła. W stałej ekspozycji muzealnej jest kolekcja książek CdA. Z inicjatywy Alicji Słowikowskiej i Jadwigi Tryzno oraz dzięki wsparciu finansowemu MKiDN powstała kolekcja „Polska Książka Artystyczna z przełomu XX i XXI wieku” obejmująca dzieła stworzone przez polskich edukacyjne.jpg artystów kilku pokoleń. Składają się na nią prace biorące wcześniej udział w polskich i zagranicznych festiwalach, wyróżnione nagrodami w konkursach oraz wybrane przez jurorów kolekcji w 2010 r. Lista książek składających się na tę kolekcję nie jest zamknięta. Spory zbiór książek artystycznych, głównie zagranicznych, powstał przed powołaniem muzeum. Obecnie większość z nich składa się na podręczną „kolekcję edukacyjną”, objaśniającą różne formy książki artystycznej, jej klasyfikacje i związki z kodeksem jako punktem odniesienia. Kolekcja ta, obok „książek CdA”, jest stale dostępna w muzeum i wykorzystywana podczas wykładów, prezentacji i spotkań.
